Τέσσερις αφίσες για το ατελείωτο μυθιστόρημα, «Αδερφοί Καραμάζοφ».

Είναι το τελευταίο του Φιοντόρ. Αυτό ξεκίνησε να γράφει πριν πεθάνει. Αυτό, που θεωρείται αριστούργημα και ας μην κατάφερε να το τελειώσει ποτέ. Το μυθιστόρημα που έμεινε ανολοκλήρωτο και κατατάσσεται στα κορυφαία της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Τούτο το βιβλίο έχω αυτήν την εποχή στα χέρια μου. Αυτό διαβάζω και ακολουθώ το πεπρωμένο του Ντοστογιέφσκι αλλά και την άποψη της κοινής γνώμης. Γιατί βρίσκομαι μόλις στον δεύτερο τόμο και έχω ήδη βγάλει τα συμπεράσματα μου. Δεν πρόλαβα να φθάσω στο τέλος του «ατελούς» έργου και η εμπειρία της ανάγνωσης είναι τόσο δυνατή που με καλεί να την μοιραστώ. Να δεχτώ το μεγαλείο της και να φωνάξω την σημαντικότητα της.

Κάθε σελίδα που ολοκληρώνω κρύβει νέες συγκινήσεις. Οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι προβληματισμοί που γεννιούνται από παράγραφο σε παράγραφο, είναι τόσο ισχυρές που με κάνουν ανυπόμονη. Κάθε κεφάλαιο μου φωνάζει «μίλα για μας!», «φώναξε τις αλήθειες μας», «μοιράσου την ουσία μας!».

Μένω ανίσχυρη να περιμένω το τέλος του. Αποφασίζω λοιπόν να σχεδιάσω και να εκφράσω με γραφιστική απόδοση, την ιστορία της ζωής των αδερφών Καραμάζοφ. Μια ιστορία χωρίς τέλος αλλά γεμάτη ολοκληρωμένα μηνύματα και συμπεράσματα. Πιάνω μολύβι και χαρτί, σκέφτομαι τα πιο δυνατά μηνύματα του συγγραφέα, ως τώρα και αρχίζω τον σχεδιασμό.

Οι αφίσες δημιουργούνται γρήγορα. Ανυπόμονα. Χωρίς πολύ μελέτη. Και όμως! Συνειδητοποιώ ότι ακολουθούν τους κανόνες του graphic design, υποσυνείδητα. ‘Όπως ακριβώς συμβαίνει με την ανάγνωση του έργου. Είναι σαν να διαβάζω και να σχεδιάζω μαζί.

Η ψυχή μεταπηδάει στα άκρα. Στα πάνω και στα κάτω. Στα μέσα και στα έξω. Στο καλό και στο κακό. Γιατί οι «Αδερφοί Καραμαζόφ» είναι η έκφραση του απόλυτου και του μηδενικού. Η περιγραφή της ανθρώπινης ψυχής. H διήγηση της ζωής και του θανάτου. Της αλήθειας και του ψέματος, της αγάπης και του μίσους.

Η οικογένεια Καραμάζοφ, ο Φιόντορ Πάβλοβιτς και οι γιοι του, βιώνουν τα πάντα και το τίποτα. Δρουν και συμπεριφέρονται πέρα και μέσα στην λογική. Διαβάζω για την ζωή τους και παρασύρομαι από τα πάθη και τις σκέψεις τους. Νιώθω τους υπαρξιακούς τους προβληματισμούς και ταυτίζομαι με τα συμπεράσματα τους για την κοινωνική δομή.

Βιώνω την παρακμή και την διαφθορά. Την παρορμητικότητα, τον ορθολογισμό. Μέσα από το βιβλίο, νιώθω το συναίσθημα και σκέφτομαι με την λογική. Ζω την ενοχή και την απελευθέρωση. Την απόρριψη και την αποδοχή των πάντων.

Και εκεί είναι που αναρωτιέμαι, αν ποτέ θα φθάσω στο τέλος. Γιατί το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και ίσως δεν ήτανε γραφτό. Γιατί ακόμα και αν ο συγγραφέας είχε την τύχη να τελειώσει την ιστορία έτσι όπως επιθυμούσε, τα νοήματα του έργου είναι ολοκληρωμένα και συγχρόνως ατέρμονα. Όπως η ανθρώπινη ψυχή.  Δεν έχει τέλος και οι πρωταγωνιστές του βιβλίου αντιπροσωπεύουν αυτό ακριβώς. Τον ατελείωτο αγώνα του ανθρώπου να δώσει απαντήσεις και νόημα στην ύπαρξη του.

Και ενώ με τρων κάποιες μικρές αμφιβολίες για την δημοσίευση του άρθρου, αποφασίζω να προχωρήσω. Ολοκληρώνω τις αφίσες, αποθηκεύω τα αρχεία και πατάω «publish».

Βάζω τέλος στην ανυπομονησία μου να το μοιραστώ και γυρνάω στην ανάγνωση του μυθιστορήματος. «Που ξέρεις;» σκέφτομαι «ίσως καταφέρεις να το τελειώσεις κάποια στιγμή και ας μην πάρεις ολοκληρωμένες απαντήσεις ποτέ. Άλλωστε η ψυχή είναι ένα παραμύθι χωρίς τέλος».